Nie ulega wątpliwości, że dzięki obcowaniu ze sztuką człowiek uczy się i wzbogaca. A stosunkowo niedawno naukowcy udowodnili, że sztuka jest także doskonałym narzędziem wspomagającym proces uczenia się.

Specjaliści, w latach 1995–2000, przeprowadzili badania dotyczące wpływu sztuki na proces edukacji. Eksperyment obejmował ponad 100 tysięcy uczniów z amerykańskich szkół. Dane z tych badań zgromadziły 23 szkoły, 33 organizacje artystyczne i 11 powiatów stanu Illinois, wśród których znalazły się University of California at Los Angeles, Standford University, Columbia University, North Central Regional Educational Laboratory of Chicago, National Center for Gifted and Talented Children at the University of Connecticut oraz Chicago Arts Partnership in Education. 

W świetle powyższych badań sztuka jest istotnym narzędziem w procesie edukacji, ponieważ rozbudza chęć posiadania wiedzy.  Naukowcy udowodnili, że dzięki sztuce dzieci nie tylko lepiej się uczą, ale także bardziej angażują się w proces nauczania i lepiej zachowują. 

Metoda Gordona
Dzięki sztuce dziecko poznaje nowe obszary wiedzy, doświadcza mechanizmów poznawczych, czy wreszcie poszukuje własnych wartości. Według teorii Edwina Gordona „możliwości uczenia się nigdy nie są większe niż w chwili narodzin”. Metoda Gordona opiera się na rozwijaniu u dziecka wrodzonych zdolności muzycznych, ale jej założenia można odnieść do sztuki w ogóle. Okres do 5 roku życia to czas, kiedy maluch jest wyjątkowo chłonny pod względem nauki i kształtuje się jego gust estetyczny. 

„Najważniejszym okresem dla uczenia się jest czas od pierwszych chwil po urodzeniu do ukończenia trzeciego roku życia. Należy kierować dzieckiem tak, aby odbierało nieustrukturowane, nieformalne oddziaływania. Kolejny pod względem ważności okres, to lata między trzecim a piątym rokiem życia - okres oddziaływań już ustrukturowanych, ale wciąż nieformalnych, realizowanych przez dom rodzinny lub przedszkole. To, czego dziecko uczy się podczas pierwszych pięciu lat życia, tworzy podstawę dla całej późniejszej edukacji…”.  (Gordon E.E. "Umuzykalnienie niemowląt i małych dzieci")

Muzyka jest najważniejsza!
Metoda Edwina Gordona została poparta badaniami empirycznymi i uczy, jak rozwijać w dziecku uzdolnienia muzyczne. Gordon jest zdania, że „muzyka obecna w okresie prenatalnym oraz do 18 miesiąca życia dziecka jest jednym z najważniejszych przejawów jego aktywności. Dlatego otoczenie malucha powinno być w tym czasie bogate językowo, dźwiękowo i muzycznie. Dzięki temu układ nerwowy małego człowieka będzie potrafił reagować na te bodźce po urodzeniu”.

Z kolei badania przeprowadzone w Rhode Island pokazały, że nauka muzyki pomaga osiągać lepsze wyniki w nauce mniej zdolnym dzieciom. W Rhode Island zbadano uczniów pierwszej klasy ośmiu szkół podstawowych. W każdej klasie wyłoniono grupę dzieci, które miały gorsze od rówieśników wyniki w nauce, zarówno w testach przedszkolnych, jak i szkolnych. Dzieci te zostały wysłane na dodatkowe zajęcia muzyczne i plastyczne, podczas gdy pozostałe dzieci uczyły się dotychczasowym trybem. Po siedmiu miesiącach przeprowadzono testy mające na celu porównanie poziomu wiedzy wszystkich uczniów. Wyniki były zaskakujące. Dzieci, które wcześniej miały gorsze wyniki w nauce, wyrównały poziom z pozostałymi dziećmi, osiągając jednocześnie lepsze on nich wyniki w matematyce o 22%.

Badacze nie poprzestali jednak na tej wiedzy, kontynuując eksperyment w kolejnym roku. Tym razem dzieci otrzymujące dodatkowe zajęcia artystyczne prześcignęły swoich rówieśników także w pozostałych przedmiotach, poprawiło się również ich zachowanie, zaangażowanie w naukę oraz aktywność podczas lekcji. („Nature” 23 Maja, 1996)

Sztuka jest formą wyrazu
Sztuka nie jest (a właściwie nie powinna być) tylko bierną obserwacją. Jak pokazują badania, ma ona ogromny wpływ na przyswajanie wiedzy, stanowi zatem jedno z narzędzi w procesie nauki. Przedszkolaki mają zaś naturalną potrzebę poszukiwania czegoś nowego i są ciekawe świata. Interesują się wszystkim, co je otacza – oglądają, słuchają, dotykają. Dlatego ważne jest, aby dziecko nie tylko miało kontakt ze sztuką, ale również poszukiwało własnych wartości. Dzieci poprzez kontakt ze sztuką uczą się uważnego patrzenia i wyrażania swojego zdania. Sztuka odwołuje się do dziecięcej wyobraźni, odczuwania i doświadczenia. 

Miejsca sztuki współczesnej
Na terenie całej Polski są miejsca, w których można wraz z dzieckiem podziwiać sztukę współczesną. Są to muzea, Centra Sztuki Współczesnej, czy Narodowa Galeria - Zachęta w Warszawie. „Sztuka współczesna jest obecna wokół nas i bywa pomocna w rozumieniu świata i jego złożoności. Dzieci uczą się, że w sztuce współczesnej nie ma jednej dobrej odpowiedzi, że możliwe są rozmaite interpretacje i tylko od widza zależy, w jaki sposób dana praca jest odczytana. Zajęcia plastyczne dają dodatkowo możliwość wypowiedzenia się w pozawerbalny sposób” – mówi Zofia Dubowska z warszawskiej Galerii Zachęta. 

Wiele filharmonii na terenie całego kraju organizuje poranki muzyczne dla dzieci, dzięki którym najmłodsi mają szansę obcowania z muzyką klasyczną i symfoniczną.

Sztuka otwiera oczy i umysły, poszerza nasze horyzonty – podobnie jak książki, filmy czy podróże. Ale tylko w przypadku sztuki jest tak, że można to wszystko znaleźć jednocześnie.

zdjęcia: archiwum Zachęty